Rupert Neudeck - Bướng bỉnh và nhân ái

Hung tin ông Neudeck từ trần, vị ân nhân cứu mạng hơn 11.000 người Việt vượt biên vào khoảng thập niên 80, như một cơn sóng dữ một lần nữa làm giao động cộng đồng người tị nạn.

Tôi không đủ khả năng để viết về người đã tặng tôi diễm phúc có một cuộc sống thứ hai, có một quê hương thứ hai, được hít thở không khí của tự do và hạnh phúc nên xin mạn phép dịch lại bài báo bằng tiếng Việt, "Zum Tode von Rupert Neudeck: Menschenfischer und Dickkopf" (Ông Rupert Neudeck từ trần: Kẻ chài lưới người ương ngạnh), tác giả Marion Kretz-Mangold, đăng ngày 01.06 trên trang Web của WDR http://www1.wdr.de/nachrich…/nachruf-rupert-neudeck-100.html  cũng như thông báo về Lễ tưởng niệm ông Dr. Rupert Neudeck sẽ được tổ chức vào:

Thứ Ba, ngày 14 tháng 6 năm 2016, lúc 11:00 giờ tại:
St. Aposteln
Neumarkt 30
50667 Köln

Kẻ chài lưới người ương ngạnh

Cực đoan, không đắn đo và rất sùng đạo: Rupert Neudeck là người có tài quán xuyến khủng hoảng biến động. Ông muốn cứu người, bất kể tị nạn Việt Nam hay nạn nhân lũ lụt và chết đói ở Bắc Hàn. Người sáng lập con tàu "Cap Anamur" qua đời ngày 31.05.2016, hưởng thọ 77 tuổi.

Mũi cong thô, đôi mắt tinh anh, râu trắng kiểu thủy thủ, khuôn mặt Rupert Neudeck neo chặt trong ký ức của người Đức, chỉ cần nhắc những từ khóa "boat people" và "Cap Anamur" là họ nhớ ra ngay. "Cap Anamur" là tên con tàu chở hàng cũ mà nhà báo Neudeck mùa hè 1979 gửi ra biển khơi vớt thuyền nhân Việt Nam, không tiền cũng không được chính thức ủng hộ nhưng mang lại kết quả vĩ đại. Hơn 11.000 người Việt chạy trốn chế độ cộng sản tìm thấy tại Đức một quê hương mới, trở thành khởi đầu của nhiều cứu trợ khác ở Congo và Kosovo, Sudan và Syria.

Sự sống còn: Một trùng hợp ngẫu nhiên

Tại sao ông "xúc động mãnh liệt" khi nghe nói về thảm kịch ở biển Nam Hải ? Tại sao sau đó số phận người tị nạn tiếp tục làm ông vương vấn ? Ông cũng tự đặt câu hỏi cho đến khi nhớ lại chính câu chuyện của mình. Cậu bé 14 tuổi Rupert, sinh ngày 14.05.1939 tại Danzig, Ba-Lan, theo mẹ, chị và 2 em trai chạy trốn Hồng quân Liên Xô vào mùa đông năm 1945. Họ lỡ chuyến cuối cùng của tàu "Wilhelm Gustloff" trong "chiến dịch Hannibal" di tản thường dân và viên chức. Và sống sót vì con tàu này bị tàu ngầm Nga bắn ngư lôi đánh chìm làm khoảng 9.400 người mạng vong. Gia đình ông trốn chạy vất vưởng đến Westfalen và sống qua ngày nhờ vào những chén súp của tín đồ phái giáo hữu Quaker. "Hương vị súp vẫn còn đọng trên lưỡi tôi", ông thổ lộ mỗi lần hồi tưởng lại cuộc phiêu lưu đã in đậm trong tiềm thức.

Những mảnh vỡ nhỏ trong tiểu sử

Học trò trung học ở Hagen, sinh viên ở Münster và Bonn, tiến sĩ triết học, người cha và nhà báo, một sự nghiệp mới nghe qua có vẻ hoàn toàn bình thường, thẳng tiến. Nhưng trong đó có một năm tu khổ không thành với các cha Dòng Tên vì ông đòi hỏi quá nhiều ở các bài tập khổ hạnh. Hoặc tranh chấp với chủ biên tập vì một bài viết quan trọng mà ông không chịu nhượng bộ. Neudeck cho thấy ông có thể bướng bỉnh khi cần, ông tự gọi là "cực đoan", một cá tính ông mang theo trong suốt cuộc sống và suy nghĩ của mình.

Một con tàu và quyên góp hàng triệu

"Cực đoan không có nghĩa là hèn nhát và không xu thời", ông giải thích, vì vậy, ông làm những gì tự cho là đúng và thực hiện ngay lập tức. Mặc dù Bộ trưởng tiểu bang Niedersachsen, Ernst Albrecht, một năm trước đó đã nhận tị nạn Việt Nam, đối với Neudeck vẫn còn quá ít. Ông nhờ vả Heinrich Böll, nhà văn tên tuổi Đức, hỗ trợ, thế chấp ngôi nhà của mình để mua một con tàu, và kêu gọi đóng góp trên chương trình "Report" của đài truyền hình ARD. Tiếng vang thật vĩ đại: ba túi to đựng biên lai tiền lạc quyên, 1,5 triệu Đức mã chỉ trong vài ngày. "Das Schiff für Vietnam " (Con tàu cho Việt Nam) ra khơi vào ngày 9 tháng 8 năm 1979 và Rupert Neudeck đã tìm thấy mục đích cuộc sống đời mình.

“Buôn người bất hợp pháp”

Luôn có những khủng hoảng biến động mới mà Neudeck muốn giúp đỡ, vì vậy năm 1982 ông thành lập hội đoàn "Cap Anamur / Notärzte e.V." giúp xây bệnh viện ở Sudan, trường học ở Afghanistan và các phòng khám y tế tại Kosovo theo phương châm "Tự xăn tay áo để giải quyết chứ không trông chờ mải miết vào chính quyền". Ngay từ buổi hoạt động đầu tiên của "Cap Anamur" ông "bị mạt sát thậm tệ nhất trong đời", thậm chí còn bị gán là "buôn người bất hợp pháp" vì qua mặt  bộ máy quan liêu Đức. Nhưng ông không để bị lung lạc: "Xin cấp giấy phép cứu người chết đuối không thể là một việc tối quan trọng được".

Nghỉ hè tại vùng có biến động

Cuộc sống "nhà khổ hạnh yêu đời" Rupert Neudeck không đơn giản tí nào. Là một biên tập viên, ông thường leo lên máy bay sau giờ làm việc, sống những ngày cuối tuần tại một khu vực có biến động và sáng thứ Hai lại có mặt tại văn phòng. Ông được hỗ trợ bởi niềm tin sâu sắc của mình - và của gia đình. Ba đứa con thấy cha trên truyền hình nhiều hơn ở nhà, ông thường trải qua mùa hè với chúng ở những vùng có biến động thay vì dẫn đi chơi nghỉ mát. "Tôi không thể than phiền trước những đau khổ của thế giới", bà Christel, vợ ông thổ lộ. Bà lo toan cuộc sống gia đình ở Troisdorf và tổ chức những chuyến cứu trợ khắp nơi trên thế giới. Bà chỉ phàn nàn nhẹ nhàng một khía cạnh khác của "vị cứu tinh không biết mệt", Rupert Neudeck không thích tán láo trong quán rượu, "Anh ấy cư xử thật là thiếu tế nhị. Cả buổi tối không hé răng hoặc buộc người khác nghe những việc anh ấy làm ở Ruanda ..."

Một "cái gai trong tâm hồn tôi"

Neudeck tự thừa nhận ông "không phải luôn luôn khôn ngoan nhất và ôn hòa nhất", ông biết những lời chỉ trích về phong cách quản lý của mình. Nhưng ông là bộ mặt và đầu óc của tổ chức. Tìm hiểu vấn đề, sau đó quyên tiền và chiêu mộ tình nguyện viên: "Phương thức Neudeck" thành công với "Cap Anamur" cũng như với "Grünhelme" (Mũ xanh lục) ra đời năm 2003. Nhưng cũng có những thất bại. Năm 2001, chính quyền Bắc Hàn bỏ mặc khi ông muốn gửi bò chuẩn bị giết hàng loạt sau khủng hoảng dịch gia súc BSE đến Bắc Hàn. Mười hai năm sau, ba tình nguyện viên Mũ xanh lục bị bắt cóc ở Syria dù có đủ biện pháp phòng ngừa. Tuy họ tự giải thoát được vài tuần sau đó nhưng vụ bắt cóc là "điều tồi tệ nhất mà tôi đã trải qua, làm tôi chấn động tột độ và cảm thấy đau nhói như có gai đâm vào hồn mình", ông thú nhận. Ít lâu sau Neudeck từ chức lãnh đạo hội đoàn Grünhelme.

Dường như đến lúc nhà hoạt động vì nhân đạo bị giới hạn bởi một rào cản, vào năm 2004, người kế nhiệm ông là Elias Bierdel bị chính quyền Ý bắt giữ khi một lần nữa dùng tàu "Cap Anamur" vớt thuyền nhân Phi châu tại Địa Trung Hải, chiếc "Cap Anamur" có nguy cơ bị tịch thu. Bierdel được thả ra, mất chức, và hội trưởng danh dự Neudeck lại cống hiến mình cho các dự án nhân đạo mới.

Chủ đề cuộc sống: Tị nạn

Nghỉ hưu? Không có chuyện đó, mặc dù ông ít đi xa hơn trước, có quá nhiều dự án chưa được thực hiện. Ông mong muốn vào ngày sinh nhật thứ 75 tổ chức một cuộc chạy bộ đường trường 42km Marathon qua dải Gaza và xây dựng tuyến đường sắt qua Sudan. Ông còn muốn học tiếng Ả-Rập. Hơn nữa, còn rất nhiều vấn đề mà ông có ý kiến ​​riêng của mình, muốn chia xẻ với mọi người qua sách báo, phỏng vấn và vô số bài viết. Đức Giáo Hoàng Francis ? "Tuyệt vời". Chương trình trò chuyện trên truyền hình (Talkshow) ? "Thừa". Đình công lái tàu hỏa ? "Còn vô bổ hơn". Mối quan tâm lớn trong trái tim ông vẫn là những người tị nạn đến châu Âu từ Trung Đông hoặc châu Phi qua lối Địa Trung Hải: "13 triệu người tị nạn được đón nhận tại thời điểm đó ở Tây Đức", ông hồi tưởng lại thuở thơ ấu của mình và cho số lượng người tị nạn hiện nay là "chuyện nhỏ". 

Quyền có ý kiến cá nhân

Sử dụng từ ngữ và hình ảnh ấn tượng: đó là cách ông kêu gọi hỗ trợ nhân đạo. Vì ông có dẫn chứng kinh nghiệm chính bản thân nên dễ gây tin cậy. Do đó, ông có thể chỉ trích Israel về các chính sách cư dân và đòi hỏi người tị nạn trong vòng một năm phải học Đức ngữ - hoặc trở về cố quốc. Đặc biệt gặp phản ứng dữ dội khi ông yêu cầu chiến binh Kurd được nhận vũ khí Đức. "Tôi không muốn mọi người phải chết cho sự trong sáng triết lý của tôi, hòa bình của tôi", thốt ra từ một "cựu chiến binh phong trào hòa bình" Neudeck ? Nhưng ông có cái đầu riêng của mình, và nghĩ khác người.

Một ghe của người tị nạn (Troisdorf)

Huy chương, hiệp sĩ và nhà nhân ái tuyệt vời

Neudeck nhận nhiều tuyên dương, hai lần từ chối nhận Bắc đẩu bội tinh (Bundesverdienstkreuz). Ông luôn hiện diện trong các buổi kỷ niệm con tàu "Cap Anamur" do cựu thuyền nhân tổ chức. Và ở Troisdorf quê ông, không xa nhà mấy, sừng sững một trong những chiếc ghe của người tị nạn từng được kéo lên boong tàu Cap Anamur. Có lần ông được hỏi gọi ông là người Samaritanô nhân hậu có xứng đáng không ? "Ồ, đây là một danh gọi tuyệt đẹp nhất mà tôi có thể tưởng tượng ra". Ông qua đời ở tuổi 77 sau một ca phẫu thuật tim tại bệnh viện.