Con ve sầu Lê Quí Đôn

Năm nay các cựu học sinh Lê Quí Đôn bên Paris tổ chức họp mặt có mời một số thầy cô mà trong đó có thầy Mun Pierre là thầy dạy Pháp văn của tôi năm lớp 5/6, niên khoá 1973-1974.

Kể sơ sơ cho các bạn không là học sinh trường Lê Quí Đôn:

Lê Quí Đôn là một trường Việt-Pháp, tức là cũng học chương trình Việt như các trường khác nhưng đặc biệt hơn, chúng tôi được học Pháp văn từ lớp một, một phương pháp sư phạm mà bên Đức này mãi đến năm 2010 bộ giáo dục nước Đức mới đưa ra việc học sinh ngữ chính là Anh văn sẽ được bắt đầu từ lớp một vì trình độ tiếng Anh của học sinh Đức so với các nước bắc Âu khác như  Hoà Lan, Na Uy, Thụy Điển v.v. rất là ... í ẹ. Cái chuyện ông thủ tướng Đức bắt tay thắm thiết tình "hữu nghị anh em" với tổng thống Mỹ Reagan và nói "You can say you to me" là một câu chuyện hài hước mà mãi cho đến bây giờ người ta vẫn hay đem ra làm bằng chứng để khuyến khích việc học sinh ngữ từ lớp một, vì khổ cái nước Đức là xứ tự do dân chủ, thằng nào chiếm được đa số là thằng đó thắng, nên vẫn có những suy nghĩ đối lập cho rằng học nhiều, ngu nhiều, không học .... không ngu (đùa chút chơi).

Vì Mít ta nghĩ xa hơn nên năm lớp 5/6 tôi thật là diễm phúc được học Pháp văn với thầy Mun Pierre, một mơ ước của tất cả các nữ học sinh tiểu học Lê Quí Đôn thời bấy giờ. Đố các bạn biết tại sao ? Vì thầy Mun Pierre (cho đến bây giờ tôi vẫn không hiểu tại sao chúng tôi lại gọi thầy bằng cả tên lẫn họ trong khi các thầy cô khác thì nếu là thầy cô dạy tiếng Việt thì chỉ gọi tên như cô Nương, cô Lang ... còn mà thầy cô dạy Pháp văn thì gọi bằng họ như Madame Azzie) đẹp trai như tài tử xi-nê-ma Alain Delon. Đây là hình thầy hồi đó.

Năm 5/6 là năm tiếng tây tiếng u của tôi lưu loát nhất vì tôi muốn được là học trò cưng của thầy. Chỉ duy nhất một điều đó thôi. Tôi hãnh diện được thầy kêu lên đọc recitation bài "La cigale et la foumi" mà cho tới bây giờ tóc ... đủ màu (do nhuộm) tôi vẫn không quên ... 2 câu đầu:

La cigale, ayant chanté

Tout l'été ....

Cũng nhờ vậy mà năm đó là năm "huy hoàng" nhất của tôi, vì đi đâu tiệc tùng vui chơi gì, ông ngoại cũng dắt tôi theo ... làm trò vì tôi vừa đọc bài recitation, vừa khoa tay khoa chân, trợn mắt trợn tai như một đứa tây con nên lúc nào cũng được các ông bà bạn của ngoại tôi vỗ tay ầm ĩ và thưởng nào kẹo nào bánh nào lời khen ... ông ngoại (là có đứa cháu gái giỏi thế). Phải kể thêm rằng thời đó muốn tỏ ra mình thuộc giới phong lưu thì nói chuyện phải xen tiếng tây, gọi nhau moi, toa ơi ới, hoặc đôi khi nói toàn tiếng tây mà sau này khi sang Đức học lại Pháp văn với thầy cô người Đức tôi mới biết ông ngoại nói tiếng tây rặt âm hưởng ... Nghệ An vì cô giáo người Đức dạy Pháp văn của tôi nói tiếng tây nếu ai không biết không thể nào đoán ra cô là Đức Arier[1] chính thống.

Đi dạy lúc nào ông thầy Alain ... Đầy Lông[2] cũng ăn mặc rất bảnh bao nên tuy thầy không cao lắm vẫn có vẻ uy nghi của một nhà giáo đủ làm chúng tôi nể sợ. Tôi không được học tư thêm với thầy vì thứ nhất ba mẹ tôi chỉ vì chìu ý ông ngoại mới cho tôi học trường tiếng tây chứ ba mẹ tôi học Anh văn là sinh ngữ chính nên ba mẹ tôi chẳng thiết tha gì việc tôi đọc recitation con ve hay con dế cả. Thứ hai là nhà tôi cũng chẳng giàu có gì, nhà có một cái bảng to đùng như ở trong lớp học, tối nào ba tôi cũng dạy "tư" thêm tụi tôi môn toán, hiểu không hiểu cũng không dám hỏi lại vì ba tôi nghiêm lắm. Nhưng tôi vẫn hiểu lờ mờ là ông thầy "Đầy Lông" của tôi rất công bằng, không phải vì đi học tư thêm ở nhà thầy mà được thầy ưu ái hơn, qua bằng chứng là ... tôi, bởi tôi đã được làm con ve sầu kêu ve ve[3] suốt ... năm 5/6 ấy.

Hôm rồi đi thăm cô Nương, ngồi nghe cô kể chuyện ngày xưa tôi mới biết thầy dạy tư rất có hiệu quả, và mấy chục năm sau thầy cũng không quên là cô đã đem tặng vợ thầy một chiếc cà rá thay lời cám ơn sự dạy dỗ của thầy.

Từ 1975 những ý niệm về ông thầy "Đầy Lông" của tôi chỉ duy nhất còn sót lại qua tấm hình chụp lớp 5/6 và hai câu đầu của bài con vẻ con ve. Chẳng bao giờ tôi nghĩ sẽ gặp lại thầy vì dù có sang được xứ tây âu thì tìm đâu ra thầy trong 65 triệu người Pháp mắt xanh mũi lõ ?

Hôm con nhỏ bạn tôi ríu rít khoe đã liên lạc được với thầy, tôi tưởng nó ... diễu dở, vì tất cả những gì chúng tôi biết về thầy chỉ duy nhất là cái tên Mun Pierre aka Alain … "Đầy Lông". Vui buồn lẫn lộn trong tôi. Tôi "gồng" hết sức, ăn gian xài luôn ông "gú gồ" [4], mà chỉ viết được vài dòng hỏi thăm thầy và không quên hỏi thầy còn nhớ con vẻ con ve ở trường tiểu học Lê Quí Đôn ngày xưa không ? Đương nhiên thầy không thể trả lời "ve nào ?" được, mặc dù tôi biết thầy không nhớ tôi là cái chắc vì cuộc đời của thầy lên xuống, lưu lạc từ xứ này qua xứ khác, trong đại dương mênh mông của thầy tôi chỉ là một hạt cát bé tí.

Tôi đang lo sốt vó là tới này gặp lại thầy tôi biết nói gì đây khi con ve ngày xưa bây giờ chỉ rặn ra được ... 1 câu "em cà phê no, xin vu lê" [5] là chấm dứt chương trình của ban tùng lâm rồi.

Hỡi các bạn Lê Quí Đôn yêu vấu của tôi, ai sẽ tình nguyện làm con ve sầu cho tôi kỳ họp mặt tại Paris này đây ?

La Cigale, ayant chanté

Tout l'été,

Se trouva fort dépourvue

Quand la bise fut venue :

Pas un seul petit morceau

De mouche ou de vermisseau.

Elle alla crier famine

Chez la Fourmi sa voisine,

La priant de lui prêter

Quelque grain pour subsister

Jusqu'à la saison nouvelle.

"Je vous paierai, lui dit-elle,

Avant l'Août, foi d'animal,

Intérêt et principal. "

La Fourmi n'est pas prêteuse :

C'est là son moindre défaut.

Que faisiez-vous au temps chaud ?

Dit-elle à cette emprunteuse.

- Nuit et jour à tout venant

Je chantais, ne vous déplaise.

- Vous chantiez ? j'en suis fort aise.

Eh bien! dansez maintenant.

Reunion Paris (will take place on Sunday, June 8th, 2014)

May 2014

---

[1] Aryan / Aryens

[2] Delon

[3] Bản dịch tiếng việt của bài ngụ ngôn "La cigale et la fourmi":

Ve sầu kêu ve ve
Suốt mùa hè
Đến kỳ gió bấc thổi
Nguồn cơn thật bối rối
Một miếng cũng chẳng còn
Ruồi bọ không một con
Vác miệng chịu khúm núm
Sang chị Kiến hàng xóm
Xin cùng chị cho vay
Dăm ba hạt qua ngày
Từ nay sang tháng hạ
Em lại xin đem trả
Trước thu, thề đất trời!
Xin đủ cả vốn lời
Tính Kiến ghét vay cậy
Thói ấy chẳng hề chi
Nắng ráo chú làm gì?
Kiến hỏi Ve như vậy
Ve rằng: Luôn đêm ngày
Tôi hát, thiệt gì bác!
Kiến rằng: Xưa chú hát
Nay thử múa coi đây

[4] Google translator

[5] un café noir, s'il vous plaît